Uittreding en uitsluiting lastens het vennootschapsvermogen in de BV en de CV: vennootschapsrechtelijke en fiscale aspecten

Waar mensen samenwerken, ontstaan conflicten. Zo ook in vennootschappen, tussen aandeelhouders.  Over zowat alles kan geruzied worden, zowel in het bestuur als de algemene vergadering. Het vennootschapsrecht biedt een heel arsenaal aan actiemogelijkheden die de betrokkenen kunnen hanteren. Eén daarvan bestond voorheen uitsluitend in de CV, maar wordt thans door het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) mogelijk gemaakt in de BV:  de uittreding en de uitsluiting “lastens het vennootschapsvermogen”. Die statutaire geschillenregeling bestaat (uitsluitend) in de BV naast de “gerechtelijke” geschillenregeling. Beide hebben via een andere weg dezelfde finaliteit, met name het vertrek van één (of meer) aandeelhouder(s) uit de vennootschap. In dit seminarie krijgt u op praktische wijze een overzicht van de vennootschapsrechtelijke en fiscale aspecten van de geschillenregeling “lastens het vennootschapsvermogen”. 

In eerste instantie wordt dieper ingegaan op de vennootschapsrechtelijke aspecten. Daarbij wordt eerst aandacht geschonken aan het onderscheid tussen enerzijds de “gerechtelijke” geschillenregeling (enkel van toepassing in de NV en de BV, die zich voor de Voorzitter van de Ondernemingsrechtbank afspeelt, waarbij één of meer van de blijvende aandeelhouders uiteindelijk de aandelen van de vertrekkende aandeelhouder(s) zullen overnemen) en anderzijds de geschillenregeling “lastens het vennootschapsvermogen” (van toepassing in de coöperatieve en mogelijk in de BV, zijnde een niet-gerechtelijke procedure, waar de uiteindelijke kost van het scheidingsaandeel op de vennootschap zelf zal rusten, waarna de aandelen zullen worden vernietigd). In de BV kan de gerechtelijke geschillenregeling dus tezamen met de geschillenregeling lastens het vennootschapsvermogen van toepassing zijn, wat aanleiding geeft tot enkele bijzondere vraagstukken die zullen worden toegelicht. Vervolgens wordt dieper ingegaan op de concrete toepassing van de uittreding en de uitsluiting lastens het vennootschapsvermogen, die verplicht van toepassing is (en was) op de CV, en thans ook facultatief kan worden voorzien in een BV. 

Voor de uittreding lastens het vennootschapsvermogen, die op initiatief van de vertrekkende aandeelhouder zal worden geïnitieerd, zal het seminarie o.m. de volgende praktische vragen beantwoorden:

• Hoe moet de aandeelhouder bekend maken dat hij wil uittreden? 
• Kan elke aandeelhouder uittreden, of zijn er beperkingen? 
• Kan de vennootschap zich verzetten tegen een uittreding? 
• Op welk moment kan er uitgetreden worden? 
• Hoe wordt het bedrag van het scheidingsaandeel berekend? In welke mate kan dit voordien worden vastgelegd?
• Kan er meer worden uitgekeerd dan de nettoactief-waarde van de aandelen? 
• Op welk moment wordt het scheidingsaandeel uitgekeerd?
• Zijn alle scheidingsaandelen onderworpen aan de liquiditeitstest en netto-actieftest? 
• Moet de vennootschap tot uitbetaling van de scheidingsaandelen overgaan wanneer zij over onvoldoende geldmiddelen beschikt? 
•  …

De uitsluiting lastens het vennootschapsvermogen wegens een wettige reden, die op initiatief van de vennootschap en haar controleaandeelhouder(s) zal geschieden, komt uiteraard ook aan bod:

• Welke procedure moet gevolgd worden voor de uitsluiting van een aandeelhouder?
• Wat wordt onder een “wettige reden” begrepen? Kan de vennootschap die vrij en flexibel invullen?
• Is er een bepaalde meerderheid nodig om te kunnen beslissen om een aandeelhouder uit te sluiten? 
• Hoe en wanneer kan de uit te sluiten aandeelhouder zich verzetten tegen uitsluiting? 
• Hoe wordt het scheidingsaandeel berekend ? In welke mate kan dit voordien worden vastgesteld?
• Zijn de uitgekeerde scheidingsaandelen onderworpen aan de liquiditeitstest en netto-actieftest?
• …

Begin dit jaar heeft de CBN-commissie een advies gepubliceerd waarin de boekhoudkundige verwerking in hoofde van de BV en CV wordt verduidelijkt in geval van uittreding of uitsluiting van een aandeelhouder lastens het vennootschapsvermogen. Merkwaardig aan dit advies is, dat het ontwerpadvies pas na één jaar op de website van de CBN-commissie werd gepubliceerd. 

Op fiscaal vlak wordt de uitkering van een scheidingsaandeel gelijkgesteld met een gedeeltelijke verdeling van het maatschappelijk vermogen dat aanleiding geeft tot de uitkering van een dividend, m.n. het scheidingsaandeel. Een scheidingsaandeel kan worden aangerekend op de inbreng buiten “kapitaal” ofwel op de reserves. In het seminarie worden de fiscale consequenties verbonden aan de aanrekeningsregels van het scheidingsaandeel grondig onder de loep genomen. Ook mag het aspect van de roerende voorheffing zeker niet ontbreken.  Daarbij wordt nagegaan of het scheidingsaandeel al dan niet kan worden vrijgesteld van roerende voorheffing. Ook wordt nagegaan of de fiscale administratie de algemene antimisbruikbepaling kan inroepen om het scheidingsaandeel te kunnen herkwalificeren als een beroepsinkomen. Aan de hand van de beslissingen van de rulingcommissie, rechtspraak en standpunten in de rechtsleer krijgt u zicht op het fiscaal plaatje van de geschillenregeling.