De verwerping van de nalatenschap onder de loep genomen

Bij een erfenisverdeling worden de activa en passiva van de overledene van rechtswege of ingevolge een testament overgedragen aan de erfgenamen. Althans, indien die de nalatenschap aanvaarden. En daarbij zijn wel enkele aandachtspunten. Wat immers indien de decujus bijvoorbeeld meer passiva had dan activa? Kunnen de erfgenamen dan aansprakelijk gesteld worden tot het betalen van schulden? 

Bij een overlijden hebben de erfgenamen in principe drie keuzes, nl. 

• de erfenis aanvaarden; 
• de erfenis aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving; 
• de erfenis verwerpen. 

Sinds 2022 wordt er een stijging vastgesteld van het aantal Belgen die een erfenis hebben verworpen.  Daarom is het hoog tijd om de  burgerrechtelijke kenmerken en fiscale gevolgen voor u op te lijsten. 

In een eerste luik bestuderen we de burgerrechtelijke kenmerken en gevolgen van de verwerping. Een verwerping betekent niet noodzakelijkerwijze dat u elke aanspraak op de erfenis verliest. Daarnaast behoudt de verwerper in bepaalde gevallen het recht om een levensonderhoud lastens de nalatenschap van de overledene te vragen, kan hij/zij de samenstelling vragen van de rekenboedel, heeft hij/zij bepaalde onderzoeksbevoegdheden en tot slot blijft hij/zij titularis van een aantal persoonlijkheidsrechten. Tijdens het seminarie zal dieper worden ingegaan op deze rechten. 

In het tweede deel komen eerst de fiscale gevolgen van de verwerping aan bod. Hierbij wordt dieper ingegaan op o.a. 

• De verwerping ‘an sich’: 
  • Wat als er sprake is van een fiscaal geïnspireerde verwerping? 
  • Kan er sprake zijn van fiscaal misbruik? 
  • Wat is de visie van de VLABEL-commissie? 
• de verwerping gevolgd door een schenking: 
  • Is er sprake van fiscaal misbruik wanneer er een schenking volgt op de verwerping van een nalatenschap? 
  • Plaatst de belastingplichtige zich, in geval van een verwerping, buiten het toepassingsgebied van de Vlaamse Codex Fiscaliteit? 
  • Heeft de belastingplichtige geen andere motieven dan belastingontwijking? 
• De antimisbruikbepaling.

Tijdens dit seminarie krijgt u een antwoord op o.a. volgende vragen: 

• Waarom opteren om een nalatenschap te verwerpen? 
• Hoe lang heb je tijd om de nalatenschap te verwerpen? Wat als de verwerping plaatsvindt na het verstrijken van de aangiftetermijn? 
• Hoe moet je de nalatenschap verwerpen? Kan je een deel verwerpen? Kan de verwerping ook plaatsvinden via een volmacht? 
• Wat zijn de gevolgen van een verwerping? 
• Is een notariële akte vereist bij verwerping? Wat indien de verwerping gebeurt via onderhandse akte of via een brief? 
• Moeten alle erfgenamen akkoord gaan met een verwerping? 
• Treedt het principe van plaatsvervulling op bij een verwerping van de nalatenschap? 
• Als een erfgerechtigde afstammeling van de erflater verwerpt, verliest deze dan zijn reserve en het hieraan gekoppelde inkortingsrecht? 
• Is de verwerping van een nalatenschap definitief? Of kan hierop later teruggekomen worden? 
• Stel dat de erfgenaam de erfenis met schulden wilt aanvaarden, maar zijn kinderen zijn niet akkoord gaan. Kunnen zij zich hier tegen beroepen? 
• Ben je volledig gevrijwaard van het risico om op te draaien voor de schulden van de erflater bij verwerping? Denk hierbij bv. aan hospitalisatiekosten en medische kosten. 
• Welke houding neem de fiscus aan t.o.v. de verwerping van een nalatenschap?